گشایش بازار سوغات در گرو گشایش مالی کشور است
به گزارش وبلاگ عکس 94، خبرنگاران/خراسان رضوی عضو هیات علمی گروه جامعه شناسی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی گفت: شرایط مالی کشور، سفر و خرید سوغات را به کالایی لوکس تبدیل نموده و رهایی از این شرایط و گشایش بازار سوغات وابسته به گشایش شرایط مالی در سطح کلان کشور است.
ندا رضوی زاده در گفت وگو با وبلاگ عکس 94 درخصوص مفهوم سوغات اظهار کرد: سوغات پیش تر به کالایی اطلاق می شد که به عنوان هدیه و رهاورد سفر برای بستگان و دوستان و آشنایان خریداری می شده است؛ اما امروز منظور از سوغات در متون پژوهشی کالایی است که توریست چه برای خودش و همراهانش، چه به عنوان هدیه، از مقصد خرید می نماید. بدین معنا هر کالایی که توریست بتواند بخرد و با خود به مبدا ببرد سوغات تلقی می گردد.
وی ادامه داد: توریستان و زائران در هر مقصد سفر با انگیزه های مختلفی به خرید می فرایند؛ برخی افراد به عنوان یادگار سفر (یا تبرک در مقاصد مقدس) برای خود یا دیگران خرید می نمایند، برخی از آن ها اساسا از تجربه خرید، پرسه زنی در بازار، تماشای کالاها و مردم و مصرف فضاها لذت حسی می برند، برخی دیگر نیز در سفر فرصت می یابند که خریدهای کاربردی و مورد نیازشان را انجام دهند، برخی دیگر نیز کالاهایی را در سفر می خرند که فکر می نمایند در آن مقصد خاص می توانند نوع اصیل و باکیفیت آن کالا را پیدا نمایند (مانند زعفران و خشکبار در مشهد).
عضو هیات علمی گروه جامعه شناسی پژوهشکده توریستی جهاد دانشگاهی خراسان رضوی اضافه کرد: در پژوهشی که ما در فروردین سال 97 و در پژوهش دیگری که در سال های 89 و 90 انجام داده ایم، متوجه شدیم که زائران در مشهد بیشتر پوشاک، زیورآلات (نقره و گوهرسنگ ها)، مواد خوراکی (خشکبار، زعفران و ادویه، نقل و نبات)، اقلام متبرک (مهر، تسبیح، جانماز) و اسباب بازی خریداری می نمایند.
رضوی زاده بیان کرد: حدود 60 درصد پاسخگویان در سال 97 اظهار کردند که سعی می نمایند در هزینه های دیگر (خوراک و اقامت) صرفه جویی نموده تا بتوانند بیشتر خرید نمایند. علاوه بر این، بیشتر زائران رضایت بالا یا نسبی از خریدشان را بیان کردند که این نکته مطلوبیت خرید برای زائران در مشهد را نشان می دهد.
وی گفت: نکته قابل توجهی که در این خصوص وجود دارد این است که بخش قابل توجهی از زائرانی که به مشهد می آیند، درآمد بالایی ندارند. در پیمایش فروردین سال 97 حدود 40 درصد زائران درآمدی برابر یا کمتر از حداقل حقوق مصوب وزارت کار داشتند و باقی زائران هم درآمد خیلی بالاتری نداشتند. این موضوع ضرورت توجه به بخش بندی بازار سوغات مشهد را نشان می دهد. به این معنا که مشتری کم درآمد طبیعتا قدرت خرید محدودی دارد. داده های فوق در شرایطی به دست آمد که هنوز تورم کمرشکن سال های 97-99 حادث نشده بود. بدیهی است که قدرت خرید زائران در رونق بازار سوغات و جهت گیری بازار نقش کلیدی دارد.
جهش ارزی می تواند فرصتی برای بازار کالاهای ایرانی باشد
عضو هیات علمی گروه جامعه شناسی پژوهشکده توریستی جهاد دانشگاهی خراسان رضوی توضیح داد: تا پیش از جهش ارزی سال 97، بسیاری از کالاهای موجود در بازار از مبداء چین وارد می شد و در رقابت با کالای ایرانی از لحاظ قیمت و تنوع معمولا پیروز تر بود. جهش ارزی از این بابت که قیمت کالای ایرانی را نسبت به کالای چینی در مرتبه پایین تری قرار می دهد، می تواند فرصتی برای بازار کالاهای ایرانی باشد، اما از سوی دیگر متأسفانه تورم قدرت خرید شهفرایندان ایرانی را به شدت کاهش داده است. تحریم ها و ناکارآمدی ها موجب رشد مالی منفی، تورم شدید و نرخ بالای بیکاری شده، شیوع کرونا در یک سال اخیر و پیامدهای مالی آن نیز این مسائل را تشدید نموده است.
رضوی زاده بیان کرد: این شرایط علاوه بر این که به طور کلی بر تعداد زائر/توریستان ورودی مشهد تاثیر می گذارد، قدرت خرید آن ها را نیز به شدت تحت تاثیر قرار می دهد؛ از این رو در حال حاضر، منطقی به نظر می رسد که گشایش در بازار سوغات وابستگی تام به گشایش مالی در سطح کلان کشور دارد.
وی ادامه داد: فراوری سوغات متنوع و باکیفیت مستلزم سطحی از اطمینان نسبت به حضور مشتری (توریست) در بازار است. اما چنین اطمینانی با وضع مالی موجود به چشم نمی خورد.
عضو هیات علمی گروه جامعه شناسی پژوهشکده توریستی جهاد دانشگاهی خراسان رضوی تشریح کرد: طبیعی است که سرمایه گذاران، انگیزه و رغبتی به فراوری سوغاتِ باکیفیت و نوآورانه نداشته باشند. در صورتی که سیاست های کلان کشور به بهبود اوضاع مالی، بهبود وضع اشتغال، درآمد و قدرت خرید مردم منجر گردد، بازار واکنش نشان می دهد و سرمایه گذاری برای فراوری محصولات سوغات سودآور می گردد و صنایع مرتبط توسعه می یابد.
رضوی زاده اضافه کرد: در شرایطی که بخشی از جمعیت با بیکاری یا ناامنی شغلی جدی روبرو و بخش مزدبگیر هم در مقابل تورم زانو زده و در صف مرغ، روغن و شکر ایستاده است، سخن گفتن از رونق بازار سوغات واقعبینانه نیست؛ زیرا در چنین شرایطی برای بخش عظیمی از جمعیت، سفر و سوغات محصولات لوکسی تلقی می شوند.
وی بیان کرد: همچنین متاسفانه توریستی ایران به شدت درونگرا است و باوجود مزیت های فراوان آن تقریبا بیرون از بازار عظیم توریستی بین المللی قرار گرفته و سهم ناچیزی از این بازار دارد. حتی ما از توریستی مذهبی و زیارت بین المللی نیز سهم قابل توجهی نداریم، در حالی که این گونه سفر در دنیا در دو دهه اخیر در حال رشد چشمگیر و سریعی بوده است. توسعه توریستی بین المللی و حضور زائران و توریستان خارجی می تواند بازار سوغات را توسعه دهد و به تبع آن اشتغال و ارزآوری از راستا فراوری محصولات سوغات رشد یابد و به این ترتیب رشد مالی به همراه داشته باشد. اما توسعه توریستی بین المللی نیز مستلزم اتخاذ سیاست های کلان مناسب در سطح ملی است.
منبع: خبرگزاری ایسنا